Савори бол Зимбабве гаралтай биологич, тариаланч, агнуурын аж ахуй эрхэлдэг, улстөрч, олон улсын зөвлөх бөгөөд Савори институтийг үүсгэн байгуулагч юм. Тэрээр 1960-аад оны үед “бүхэл бүтэн менежмент”-ийн тогтолцоог боловсруулсан гэж үнэлэгддэг бөгөөд Африкт хэдэн арван жилийн турш цөлжилтийн эсрэг хүчин чармайлтыг удирдан чиглүүлж, бэлчээрийн мал сүргийг хамгаалахын тулд хашиж байхаас илүүтэй бэлчээрийн тоо толгойг нэмэгдүүлэх уламжлалт бус арга барилыг ашигладаг аж. Түүнтэй НҮБ-ын Дэвшилтэт судлалын хүрээлэнгийн ажилтан Роберт Бласиак Найроби ярилцжээ.

-Та өөрийнхөө боловсруулж, хэрэгжүүлсэн цогц менежментийн талаар ярихгүй юу. Яагаад мал аж ахуйг цөлжилтийн эсрэг шийдлийн нэг хэсэг гэж харж байна вэ?

-Мал аж ахуй бол шийдлийн нэг хэсэг биш, харин цөлжилтийг арилгахад амин чухал асуудал юм. Цөлжилт нь боломжтой хур тунадас улам бүр багасаж байгаагийн эцсийн үр дүн. Улирлын чанартай борооны улмаас агаар мандлын чийгшил тогтворгүй байдаг. Энэ  байдал дэлхийн өргөн уудам бүс нутагт янз бүрийн түвшинд тохиолддог. Түүхийн туршид хүмүүс цөлжилтийг хэт олон малын бэлчээр талхлалттай холбож ирсэн. Энэхүү гүн гүнзгий итгэл үнэмшил нь шинжлэх ухааны үндэслэлтэй болж, би ч бас тэр урхинд орж, өнөөдөр миний хувьд ичмээр нийтлэлүүдээ хэвлүүлсэн.

-Таны үзэл бодлыг үндсээр нь өөрчлөх гол шалтгаан юу байв?

-Хүний гараар үүсгэгдсэн ган, үер, ядуурал, нийгмийн сүйрэл, хүчирхийлэл, соёлын хоморголон устгал, уур амьсгалын өөрчлөлт зэрэгт маш чухал үүрэг гүйцэтгэж буй цөлжилтийг өнөөдөр яагаад олон удаа гутаан доромжилж байгаа мал аж ахуйг хэчнээн ашигтайг нотлох хэрэгтэй болсон юм.

-Яаж  тэр вэ?

-Дэлхийн хуурай газрын хамгийн том хэсгийг бүрдүүлдэг өргөн уудам тал нутаг, саванна, хүний ​​гараар бүтсэн элсэн цөлд улирлын чанартай хур тунадас ордог.  . Ийм улирлын чанартай орчинд олон наст өвс ургамал, тэдгээрийн үхсэн хог нь хөрсний дийлэнх бүрхэвчийг бүрдүүлдэг бөгөөд хур тунадас багасаж, бүрэн халхавчтай модны бүрхэвч хангалтгүй болно. Ийм өвс ургамлууд нь амьд хөрс, агнуурын махчин амьтдыг тэжээдэг асар их өвсөн тэжээлтний популяцитай хамт хөгжсөн. Ихэнх олон наст өвс ургамал нь олон тэрбум бэлчээрийн өвсөн тэжээлт амьтадтай хамт оршдог байсан тул хөрсний түвшинд ойрхон ургах цэгүүдтэй байдаг юм.

Өвс ургамал ургах улиралдаа маш их ургадаг боловч агаар мандалд хатах тусам газрын ургамлын ихэнх хэсэг нь үхдэг. Жил бүр шахагдсан хэдэн сарын дотор үхэж буй энэ ургамлын үхсэн масс дараагийн улиралд тасралтгүй өсөлтийг үргэлжлүүлэхийн тулд биологийн хувьд хурдан ялзрах шаардлагатай. Гэсэн хэдий ч хангалттай бэлчээрийн өвсөн тэжээлтэн байхгүй тохиолдолд босоо байрлалтай үхсэн материал нь биологийн хурдацтай задралаас исэлдэлт, өгөршлийн улмаас аажмаар задралд шилждэг. Энэхүү аажим задрал нь үхсэн материалыг шүүж, гэрлийн өсөлтийн цэгт хүрэхэд саад болж, олон өвс ургамлын үхлийг өдөөдөг.

-Хүний үйлдэл буюу уул уурхайгаас өөр өвс ургамлын үхлийг өдөөдөг хүчин зүйл юу юм бэ?

-Шалтгаан нь хур тунадасны хэмжээнээс хамаарч өөр өөр байна. Хэрэв хур тунадасны хэмжээ хангалттай өндөр байвал бэлчээрийн талбай бут сөөг, мод руу шилжинэ. Эсвэл замагт хучигдсан нүцгэн хөрс, цөлийн бутанд шилжинэ.

Ийм улирлын чанартай орчинд олон наст өвс ургамал, тэдгээрийн үхсэн хог нь хөрсний дийлэнх бүрхэвчийг бүрдүүлдэг бөгөөд хур тунадас багасаж, бүрэн халхавчтай модны бүрхэвч хангалтгүй болно. Ийм өвс ургамлууд нь амьд хөрс болон агнуурын махчин амьтдыг тэжээдэг асар их өвсөн тэжээлтний популяцитай хамт хөгжсөн.

Өвс, ургамлын хоорондын зай нээгдэж, нүцгэн хөрс нэмэгдэхийн хэрээр хур тунадасны үр дүн багасаж, цөлжилтөд хүргэдэг. Хөрсөнд шингэсэн бороо дараагийн өдрүүдэд хөрсний гадаргуугаас ихээхэн хэмжээгээр ууршдаг. Эсвэл их хэмжээний бороо орвол ихэнх борооны ус урсаж, үер болно. Ийм учраас хур тунадас өөрчлөгдөөгүй байсан ч ган гачиг, үерийн давтамж, эрч хүч нэмэгдсээр байгаа юм. Хур тунадас багатай газарт энэ үйл явц илүү хурдтай явагддаг.

Ийм орчинд хүмүүс зэрлэг өвсөн тэжээлтний ихэнх амьтдыг устгахаас өмнө хур тунадасны үр нөлөө, бэлчээрийн эрүүл мэндийг олон тооны (тэрбум) малын сүрэг мал агнуурын махчин амьтдаас хамгаалдаг байв. Шилжилт хөдөлгөөнгүй газар ч баглаа боодол нь аргал, шээсээр бохирдсон газраас нүүлгэх шаардлагатай тулгардаг агаад байнгын хөдөлгөөн нь гишгүүлэх, бэлчээх,  шээх зэрэгт хүргэдэг бөгөөд эл ингэснээр хөрсний бүрхэвч, өвслөг бүхэлдээ хадгалагдана. Мал аж ахуй цөлжилтийг өдөөдөг биш, өмгөөлдөг болохыг өөр юугаар нотлох билээ дээ.

-Таны цогц менежментийг өдгөө дэлхий дагаж мөрддөг гэхэд хилсдэхгүй. Та түүнийг боловсруулахын тулд хэдий хэрийн хугацаа зарцуулсан бэ?

-1960-аад онд Африкт ядуурлыг бууруулах, зэрлэг ан амьтдын устаж үгүй ​​болох аюултай харилцан уялдаатай асуудлууд дээр ажиллаж байхдаа бэлчээрийн экосистемийн доройтол, цөлжилтийг ойлгох чухал нээлт хийсэн. Олон арван жил судалж, хамтран ажилласны эцэст өнөөдөр таван тивийн газар нутаг, мал аж ахуй, зэрлэг ан амьтдын олон мянган менежерүүд миний “Нэгдмэл менежмент” гэж нэрлэсэн аргачлалыг дагаж мөрдөж байна. Би 1992 онд эхнэр Жоди Баттерфилдтэйгээ хамт Зимбабве дахь Африкийн нэгдсэн менежментийн төвийг байгуулж, Африк даяарх хүмүүст зориулсан сургалтын сайтаа байгуулсан. 2010 онд манай төв цөлжилтийг бууруулах чиглэлээр хийсэн ажлаараа Buckminster Fuller Challenge-д түрүүлсэн. Тэр жилдээ тэрээр эхнэрийнхээ хамт бусадтай хамт Колорадо мужийн Боулдер хотод дэлхийн бэлчээрийг томоохон хэмжээний нөхөн сэргээх ажлыг дэмжих зорилгоор Саворийн хүрээлэнгээ байгуулсан. Одоогийн байдлаар дэлхий даяар 2.500.000 гаруй га талбайд нэгдсэн менежментийн систем хэрэгжиж байгааг тэмдэглэх нь зүйтэй байх.